35 / 80
Sámis
22/2016
35
Lappologiija-tearbma lea dábálaččat geavahuvvon
sámi servodaga olggobeale olbmuid dahkan sáme
dutkamušas. Dasa laktásit dán áigge ollu negatiiva
miellaguottut, man sivas dat ii leat dán áigge tear-
bman nu menddo bivnnut.
Svenska Akademiens Ordbok
dadjá, ahte tearbma
lappologa
bođii atnui jagis 1929, go Väinö Tanner
geavahii dan girjjis, mii gieđahalai nuortalaččaid
servodaga. Tanner geavahii dan viehka negatii-
va hámis: "Lappologiija lea dávjá ("ii hárve") – go
guođđá válddekeahttá vuhtii geográfalaš beliid –
dolvon menddo almmolaš čuoččuhusaide, eanáš
osiin
in abstracto
(abstrákta geahččanguovllus), ja
dán sivas mearkkašáhtti gažaldagat leat báhcán
intuišuvnna rájáid ala."
Dárkilabbot go dutkkada, de dážá sámeverdde
KristianNissen geavahii tearpma deavsttainis juo
jagi 1928. J. K. Qvigstad ávvugirjji láidehusoasis son
máinnašii, ahte Qvigstad mánát eai oamastan áhči
set "
spesielle interesse, lappologien".
Lappologiijai
čujuheaddji tearpma Nissen geavahii maid reiv
vestis T. I. Itkoneniin jagis 1928.
Iešalddes sáni historjá manná vel guhkkeleb-
bui vássánáigái. Ruoŧa beakkánamos lappologa
K. B. Wiklund geavahii sáni
lappolog
(lappologa)
juo jagis 1906 girjjistis
Lapparnes sång och poesi.
Árvvoštaladettiinis sámebáhpa Anders Fjellne-
ra čoaggán Beaivvi bártnit -diktačoakkáldaga hui
garrasit son celkkii "veháge ášši dovdi lappologa"
gávdnat álkit lohkameahttun feaillaid Fjellnera
deavsttain.
Wiklund ságain maŋŋelabbosge lappologiija
mearkkašii viiddis sámiid guoski dutkamuša, mii
govččai sihke sámiid historjjá, sámegiela ja kultuvr-
rage. Son oinnii ovttabealagin vuodjut dušše ovtta
dutkansuorgái. Reivvestis Erns Mankerii 1933 Wik-
lund čujuhii lappologiijai maiddái dihtolágan mie-
la miel bargun, juobe dieđalaš jallavuohtan Sámi
guvlui, bargun man ii sáhttán heaitit go dasa álggii:
"- - go lea oktii fáhtehallan lappologiijai, de ii sáh-
te šat čohkohallat ráfis busideamen iežas, loahpa
loahpas kánske mearritmeahttun unna áššážiiguin
(petitesser), muhto baicce gártá
nolens volens
(há-
liideimmet dahje eat) gieđahallat mearkkašahtti
sosiála gažaldagaid - – maid oktavuođas gártá
vuodjut bargui áibbas duođas."
LAPPOLOGIIJA LAPPOLOGAID MIELAS