Sámis 22

Sámis

22/2016

je ruossut doarrás vávttaiguin geat eai čájehan árpmu.

(Gáldu: John Gustavsen, Nordlys 15.11.2003.)

Go Stalin geassem

ánu 3.

beaivve 1937 vuolláičálii

kommunistabellodaga bolesdoaimmahaga mearrádusa,

de lei suollemas bolesis NKVD (maŋŋá KGB, dál FSB)

buorre galli jávkadit ráđđenvuogádaga vuostálastiid

geat ledje máhccan ruoktot maŋŋá álgo olggosádjonbá-

ruid. Miehtá Sovjetlihtu doaibmagođii "terrora dulve

bárru". Dát bárru olii maiddái Guoládatnjárgii. NKV-

Das ledje sierra earit maid galge deavdit. Sii ollejedje

goddit čuohtenáre olbmuid, maiddái logenáre Lujávrri

(Lujavrr) sápmelaččaid. Muhto godde maiddái norga

laččaid geat ledje fárren Tsypnavolokii. Gáldut čájehit

ahte 1379 olbmo Murmánskka fylkkas godde poli

tihkalaš sivaid geažil 1930- ja 40-logus. Muđuid lei viht-

ta dahje logi jagi Gulag ráŋggáštusbarggus dábálaš. Ol-

lusat eai beassan heakkas dákkár leairrain. Badjel 6000

olbmo gillájedje politihkalaš terrora. Kresty (ruossat)

nammasaš giddagasas Leningrádas godde 40 guoládaga

sámiid. Stuorra Levasho-girkogárddis gos 20–30 000

olbmo leat hávdáduvvon, leat maiddái sámit. Dát ol-

bmot ledje dupmejuvvon jápmimii. 60 sámi sáddejuv

vojedje maiddái GULagii, muhto mo singuin gea-

vai, ii leat dihtosis. Sámiid doarrádallamat Guoláda-

gas joatkašuvve dassážii go Stalin jámii. Stalináigodagas

oktiibuot 105 sápmelačča ledje geahčastan vášálažžan.

Máŋgasa dubmejedje jápmimii.

Máŋggas imaštit manin ráfálaš sámi álbmoga, olbmuid

geat elle guhkkin eret stuorit dáhpáhusain, biinni

dedje. Historihkár Jens Petter Nielsen, Romssa uni

versitehtas (Ávvir 18.11.2009, John Gustavsena artih-

kal), čilge čuovvovaččat: 1) Go ásahedje davvi fanas-

veaga, de dat mearkkašii ahte smávva sámi servodagaid

bákkusfárrehedje stáhta sihkarvuođapolitihka geažil;

2) 1940-logus álggahedje Sovjehtaeiseválddit jávkadan

barggu davvi rádjaguovlluin, Norgga oarjjabealde suo-

ma rájá guvlui. Sápmelaččaid bákkus fárrehedje dáin

guovlluin eret. Maiddái eará čeardda joavkkuid nugo

láttániid, esttelaččaid, duiskániid ja dážaid (170) gal-

ge jávkadit guovllus; 3) Stalin oaivvildii ahte smáv-

va čearddaid olbmuid galggai jávkadit go sii leat áittan

stáhta iehčanasvuhtii. Muhtumiid dolvo gitta Jaskes

Sámiid bargun lei fievrridit bombbaid, nisttiid ja

bargoveagaid measta geainnohis Guoládatnjárggas.