33 / 80
Sámis
22/2016
33
kas. Thomas buozai báni, áhkku čierui, mánát bár-
go ja beana holvvui. Dego bures lágiduvvon lávdi,
mii lei čalmmiid ovdii láhččojuvvon, dahkaluddon.
Guovdu láhtti čohkkái Konnora (Konrad) ja su-
gahii stuorra oaivvis dego dat livččii lean muhtin
alit vuoiŋŋa symbola. - - ´Jos don Elsa it livčče nu
krähtshehke´ - ii nu kritihkalaš´, son sártnui eakti
sámi suopmaniin."
Miehtemielat, vaikkoge ain hui badjelgeahčalas gov-
va šaddá Thomasa vielja Konrad nappo Konnora birra,
gii Lagercrants mielas ovddastii fiidnásut ja vuollegut
sápmelašvuođa. Son ii nu jidnet váldán beali politihk-
kii. Nuorravuođas son lei leamaš dážaid reaŋgan ja váz
zán Sorseles sámegielat rihppaskuvlla. Das fuolakeahttá
son "sártnui dego oahppan almmái".
Konradge birra Lagercrantz gal láhttestii, ahte son
lei "almmái, gii máhtii láhttet dego ádel ja geas ledje
luonddu attáldagat dán rollii. Dasgo dáppe buohkat –
jietnadagaid ráje – gudde steampala ´degomat´." Earáid
láhkai Konrad gopmárdalai dego teáhteris ja su geah
častagat rievddadedje geažos áigge dan mielde gieđa
hallojuvvojitgo ilolaš vai morašlaš áššit.
Dutki namuhii dáid dutkančuozáhagaidis "protolappa
lažžan", main oidnojedje olbmo ovdáneami vuosttaš
muttut. Máhcaiba son vel gitta sivdnideami rádjái go
imaštalai, mo "Ipmil lei skievttardan daidda ná ollu sie-
lu ivnniid".
Sámiid politihkalaš aktiivvalašvuohta lei Lagercrant-
zii dušše unna oalgeáššáš, mii orui dego gullamin dáid
dovdduid eatnatvuhtii. Lagercrantz govvida mo Kon-
rad rokkai rehpostis
Waren Sardne
-bláđi, mas son čáje
hasttii sámiid skuvlengažaldaga guoski artihkkala. Son
báimmai sániid radikála ja liberála, ja Lagercrantz miel-
de "dovddut ja jurdda ledje sutnje okta ja seamma, muh-
to logihkka lei kvalitehta dáfus kompleaksa ja diffusa".
Konrad ja Elsa ságastallamiin badjánii ovdan fuolla
máŋgganašuvnnalaš kultuvrra leavvamis sámiid gaskii.
Ballun lei ahte nuorra sámit guđđet boazodoalu ja oh-
calit gávpogiidda. "In vuosttil kultuvrra. Muhto mii gal-
gat dáistalit iežamet árbevirolaš čuvgehusárvvuideamet
bealis", Konrad dajai.
Reivvestis 1938 nuppi suopmelaš lappologii, T.I. Itko
nenii, Lagercrantz čálii leat seamma suvrris dakkár
jurdagii, ahte máttasámit ožžot ođđa váikkuhusaid.
Son muitalii Zacharias Kapfjell birra, gii lei ovddidan
iešguđetlágan fidnuid, ee. hutkosiid maidda sáhttá oh-
cat pateantta. Sus lei barggu vuolde maid filbma boa-
zosámiid eallima birra. Sus lei gul maid bossufijuvl-
la mahtosaš gitára, man son áiggui geavahit mállen go
duddjui ieš nuppi gitára.
Lagercrantz
logai: "Dákkár fantastihkalaš olbmot leat
ollu máttasámiid guovdu:
ovdamearkkat vuoiŋŋalaš
goarráneames!"
Buresboahtán ovttasbargu
Nuppelágan oainnutge ledje. Suopmelaš professor J. E.
Rosberg, sámedutkama ovdavázzi juo 1900-logu álg-
gus, oinnii nuppe láhkai go eará lappologat, ahte sámiid
politihkalaš morráneapmi lei baicce buorre ášši.
Son
deattuhii 1928 dan, ahte sámi álbmot ii lean jápmimin,
muhto baicce lohku lei lassáneamen. Norgga ja Ruoŧa
sámiid politihkalaš doaibma muitalii maid ovttasbarg-
gu lassáneamis.