Sámis 22

Sámis

22/2016

govaid mielde das, mo sámi kultuvra ja boazodoallu

galggai leat. Sámit adnojuvvojedje bissánan dihto dás-

sái olmmošlaš ovdáneamis, eaige nákcen ollit badjelii.

Danne atne stáhtaválddit dárbbašlažžan hehttet sámiid

liiggás olu váikkuhuvvomis bajitdássásaš ruoŧŧelaš kul-

tuvrras, dasgo dat livččii dolvon sámi kultuvrra hevvui.

Västerbottena, Jämtlándda ja máttit Norrbottena sá-

mit vásttostedje osiid árvalusas, nu mo bissovaš ássan

báikkiid ceggengielddu ja sápmelašmeroštallama. Has-

selrot ii almmage atnán dáid vásttostusaid maninge,

muhto deattuhii baicca ahte evttohusaid ledje dor-

jon davit sámeeatnama suohkanat, gos boazodoal-

lu lei gul bajimusas. Ráđđehusa juvdos doaladupmi

moaitámušaide bovttii Ruoŧa boarráseamos sámesearv

vi, Vualtjere-Åsele sámesearvvi, gos Torkel Tomasson

lei árjjalaš, dahkat juoidá. Sámesearvi oaivvildii evtto-

husaid dahkat vahágiid Västerbottena boazodolliid ov-

dii, ja bijai ságajođiheaddji Andreas Wilks ja čálána Val-

demar Lindholm vuolgit Stockholbmii sártnuhit riik-

kabeaiáirasiid váldit vuhtii Västerbottena sámiid dárb

buid. Wilks ja Lindholm čujuheigga ahte evttohusat

vuođđuduvve Norrbottena boazodolliid dillái, eaige

máttit sámiid dillái. Soai čujuheigge man skuniheap-

me lei diekkár evttohusaid ovddidit almmá attekeaht-

tá sámiide liibba ságastallat dain. Riikkabeaiáirasiid vás-

tádus lei sámiide mieđamánas, muhto sii geat stáhtas

hálddašedje sámi áššiid huigášedje sámiid. Sámefáldi

Abraham Staaff čálii bargosguoibmásis Erik Bergströ-

mii, ahte lea surgat oaidnit man uhccán sámit ipmirdit

mii sidjiide alcceset lea buoremus.

Geavai nu ahte Riikkabeivviide biddjojuvvui evtto-

hus, man eatnat áirasat dorjo. Evttohusas govviduvvui

vuoigatvuohtaministara árvalus eiseválddiid sámepoli-

tihka ovdamearkan das, guđe láhkai láhkamearrádusat

ovddiduvvojit almmá ovddalgihtii gulaskuttakeahttá

sámiiguin. Evttoheaddjit gáibidedje ahte árvalus galggai

lihkkiduvvot dássážii go sámit ledje beassan ságastallat

dihto áššiin seamma lágan almmolaš riikkačoahkkimis

go dat mii Troandimis lei dollojuvvon jagi ovdal. Guh-

kes ja árjagis digaštallama maŋŋá Riikkabeivviinmearri

duvvojedje dušše muhtin oasit álgoárvalusas. Čuoggát

maid sámit ledje moaitán, maŋiduvvojedje dássážii go

sámit besse čoahkkanit riikkačoahkkimii. Riikkačoahk

kimii juolludedje Riikkabeaivvit 4 000 kruvnnu stáhta

doarjjan.

Oaivadusa ja ovdagova riikkačoahkkinjurdagii ožžo

Norggas ja sámi riikkačoahkkimis mii dollojuvvui

1917. Torkel Tomasson ja Andreas Wilks leigga leamaš

20-náre Ruoŧa beali sápmelačča searvvis, geat oassálaste

Troandima čoahkkimii. Tomasson anii dán čoahkkima

njuolgga ártan go Ruoŧa sámit maid ožžo vejolašvuođa

ja movttáskedje doallat riikkačoahkkima. Oktavuođat

Norgga beali sámiide ledje čalbmosat riikkačoahkkima

revolušuvdna

šolžžat