Sámen 1

56 Sámen 1/2014

Sámen 1/2014 57

Nissunijda dá lidjin nav bierigis gatjálvisá, degu

dal sijáj ålmmå lidjin badjel nissunij degu Svieri

ga stádajn. Håjggådin girjev dållåj.

Apmut-Ivar Kuoljok gut lij Sirgas sámesijdas le

tjállám girjev: Muv ællosujtár-iellem. Danna sån

giehttu gåktus sijáj æjggáda aktan ságastallin ja

aktan mierredin gåktus gåktus:

Máhttu-áhttjám ja Oastot-Jåvvå gænna lij dat

nabdasnamma Guhka Jåvvå lijga såbadam æloj

disá aktan guododit dav dálvev (1943–44). Mijájs

nuorajs dal áhttjám ij gatjádam valla lij ráde

dam muv iednijn åvddåla gå ietjas bieles mier

redij gåktu. Áhttjam agev javlaj nissuna galggi

juojddá javllat dajna gå sij vuojnni buorebut gåk

tu bæjválasj barggo sjaddá. Jåhkåmåhke bájken

le agev årrom nissuna siegen ja sæmmi buohta

ålmmåj mierredam gåktus boahtteájgge galggá.

Áhko hierge

Duorda Ibb-Risstin riegádij 29. biejve gålgådis

mánon jagen 1916. Muhtem bånndura dåbåtjin

duonna Njaven. Suv goahteulmutja gullujin Jåh

kågaska sámesijddaj. Sij årudin danna Njaven

tjavtjajt ja dálvijt.

Ibb-Risstina áhttje lij Duorda Báv-Lássi. Gå Ha

rald Grundström dagáj dav stuorra báhkogirjev

man namma dárogiellaj "Lulelapsk ordbok" de

lij dát Báv-Lássi akta dajs mij subtsastalláj julev

sáme bágoj birra.

Duorda Báv-Lássi giehtoj náv: Áhtjám maŋen

mån viehkiv ælon. Iv lim bárep gå lågenanav

ta jagák gå álggiv. Muv nuorap viellja lij farra

sijdan dåj unnebuj siegen. Mielæno gátten måj

Stijnálávitja duostodit boahttsujtgætjo ijájt vaj e

vuolge Duorbuna duobddágijda. Unnagatja lijma

måj ájn. Tjåhkkåhijma ja lávlojma. Jali viegaj

ma ja ritjojma aktan bednagij desik biejvve idij.

Boahttsu vanj de mannin bajás gånnå muohta

dieble ja etjin de dárbaja gehtjaduvvat ja duvde

duvvat.

Áhkum hierge lidjin stuorábuv ietjá hiergijs.

Gievra da lidjin. Áhko noadebiele lidjin guokta

låk kilo låssåda ja navti ålles noade nielljalåk

kilo. Áhttjám má javlaj ilá ålov noadodam. Val

la áhkko javlaj sån iesj diehtá majt hierge nahki

guoddet.

Áhko hierge ællim vuovdega valla várega. Ællim

da heva stuorábuv ietjá hiergijs. Valla gievrabuv.

Gåktus áhkko oattjoj dajt hiergij nav gievrran,

dav gal aktak ij dádjadam.

Ållu árrat muv áhkko báhtsij árbben nieljijn má

nájn. Sujna viehka ållo boahttsu. Daj sån bar

gaj aj maŋŋáj gå áddjá lij jábmám. Ællo lij suv

ja mánáj åbmudak. Ja dav ælov ja sijdav sån si

dáj tjoahken anedit. Gå máná hájn unnagatja, de

bálgij sån svájnnasijt ja muhttijn dærnov.

Áhkko ja stálpe

Áhkko dat giehtoj majt dahkat gå stálpe båhti el

luj. Boahttsu guohtsagåhti ulmutja birra gå

stálpijt happsi. Akti sån galgaj guododit Boare

gin mij le daj tjåhkåj Unna-Jiertatja ja Stuor-Jier

ta gaskan. Sån lij ælo guovddelin gå boahttsu

ruohttagåhtin suv birra. Suv viellja lij ilá unna

gasj sunji viehkken.

Bena tsielaj. Áhkko vuojnij nástijt vuollen edna

ma nanna. Håv! Ællim da náste. Valla stálpij

tjalme ma jillin. Hæggavádá jus boahttsujda

duolmudallá! Bednagattjav fármmáj ja nav ælo

tjadá gitta rabddaj. Vihtta stálpe. E val vuojnnu.

Valla tjalme vuojnnuji sjævnjjadin gå jilli. Imáj

galla. Jus aktak boatsoj bårruj ij dalloj diehttum.

Soajttám littji stálpe gåddåm boahttsuv majt

bårrin. Iv mån diede jus.

Mån Duorda Báv-Lássi aj ijájt ælon gå lidjin stál

pe. Iv val aktu. Moattes mij lijma. Ejma val máh

te sjávot tjuodtjot åvtån sajen, valla birástit ælov

guhtik sajev. Ja de rihtjot ja ruoddjedit vaj stál

pe balláji. Da tjalme ma jillin degu náste vuollen

ednama nanna. Baludis midji gájkajda. Tjáhp

Dán gåvon libá boatsojsujtára Gerda Bávvál gårobielen

ja oalgesbielen Siggá Guoljok lárkkemgárden mij lij Gi

dájávren. Ællo vuojnnu sunnuv duogen ållu vuovdde

rabdan. ”Gå måj bådijma elunj, de lij Johan danna ká

mera giedan. Måj tjuojka njuolgga vuovdes barggobik

tasij. Ij lim Siggá bajássjaddam aktan boahttsuj, val

la duolla dálla bargaj sån mijá siegen. Gåvvå: Johan

Bávvál muhtem jage 1930 -tálla álgon.

Boatsojsujtára Gerda Bávvál ja Maria Guoljok libá år

rum tjoahkkimin ja jurra boahtám boahttsuj Gidájáv

re oarjjelulusj bælláj gånnå lij lárkkemgárdde. Gieda

jn le mujna gista ma li goarodum giesse gábmasijs ma

li asidattja ja dibmása. Gå la tjoaskes ja tjoasskem ål

lu dagu boalldá muodojt, de gallgá muodo náhkev ruv

vit , njávkkat muodov dajna dibma náhkijn mij la gista

bajásjbielen. Gistaj sinna lidjin mujna asidis gådedum

fáhtsa, e val assá galggam. Jus ilá assá, de ulmusj ij

åvvå oadtjum gitta majdak giedaj. Dålusj ulmutja bid

jin binná suojnijt gistaj sisi tjábrrima bælláj. Mån lav aj

dav gæhttjalam, valla mij nuora farra tsåhkkåjma asi

dis fáhtsajt gistaj sisi gå galgajma barggat. Mujna li

hánj ájmon dakkár asidis fáhtsa ma ållu tjadá vuojn

nuji. Iesj mån dajt gådåm ja bintsardam ruodná, visská

ja ruoppsis ruvdajn. Gåvvå: Johan Bávvál jagen 1934.

Næjtsoj gárvo lidjin guhka vádasgápte ma lidjin sun

nuv barggobiktasa dálvijt Maria giedan suv sjuoh

pan. Gerda sån subtsastij náv: ”Munnuv gárvo lidjin

barggobiktasa ja måj bådijma njuolgga vuovde gån

nå måj tjoahkkijma boahttsujt. Mån littjiv dávk 18 ja

ge vuoras ja Maria 17 dán gåvon. Muv viellja Johan

tjuohttjoj ja vuordij danna kámera giedan gå måj bå

dijma boahttsuj. Måj ållijma de dajna vuogijn ietjama

bargov. Maŋŋela de galggin boahttsu gárddáj ja lár

kedsuvvat. Maria lij smidás ællobargge ja måj bargaj

ma viehka aktan.

pis sjævnnjat ja de vuojnnuji dale da tjalme. Ållu

baludis jus stálpijs lij ållo.

Iv diede gåktus ietjá ræjnára gå stálpe lahka

nin ælojda. Valla mij dagájma nav gåk dánna lev

giehttum.