54-55 / 64
54 Sámen 1/2014
Sámen 1/2014 55
Anna dat baldij stálpijt
Gerda oabbá Anna guottadij mávsserav (birs
sov, luodagav) gå lijma jåhtemin. Gå Gerda lij
unnagasj, de akti boahttsu guohtsagåhtin bir
ra ja birra. Happsám stálpijt. Anna lieddij birs
sov ja vuohtjij nåk bajás. Stálpe ballajin ja man
nin. Happsa gádoj ja boahttsu de sjavvunin. E
boahttsu ballám gå Anna vuotjij. Ihkap diehtin
vuohtjem balldá stálpijt.
Boatsojsáme sujttit boahttsujt. E sij berustam
vuohtjet stálpijt ja biernajt. Nav aj muv oabbá.
Sujna lij mávsser majna balldet. Sierra lágásj ul
mutja da gudi oagodin dajt návdijt ja vuohtjin
dajt jámas.
Alek tjåvllå (vuolppo)
Akti jahkáj Jåhkåmåhkkåj val ij ienep. Siján lij
dálvvesadje Gidájávren. Gå Gerda lij 17–18 jagák
de manáj sån dassta márnánij mij lij Jåhkåmåh
ken, valla dåssju avtav biejvev. Iehkedis sån lij
danna gånnå dánssa ja de vas sijddaj. Sabegijt
juolggáj ja de tjuojggát.
Gå ulmutja vuolggin, de lij siján tællta ja biebmo
maŋen. Njuolgga sij Várvega baktu. Vággerájge
gånnå alla váre guovten bielen. Vuojnin sij varg
ga agev Sulisjielmá várev dåppen mælggadin.
Alla snjutják ja muohtavielggis gájsse.
Várvekjågåv gállet. Danna galla dåkkir gatsos
tumråvve mij suhká duok diek gå ulmusj vádtsá.
Etjin sij de dasi duosstam. Gå gehtjasta vuolus,
de vuojná jåhkå beri burssju ja dagu duolldá.
Åvvå baludis. Si farra gállin åvdep gállamav
man namma mujttet lij Muorannjunnje.
Áhttjes lij guhka sábme. Suv hárddo nanna ras
tá jågåv de juolge etjin luvvam nav gåktu guod
de hárddon gut lij oanep ålmåj. Ællim åvtånik
vuossa hárdon gå jåhtin. Boahttsu guoddin gájk
ka. Valla áhtjenis lij galla unna vuossasj man
nanna máná tjåkkåhin gå sijáv guottij jågåjt ras
tá. Vaj e njesa vuolus ja vájk gahtja jåhkåj.
Ietján de lidjin dåssju unna jågåtja majt divna
gállin. Ællim da gå Várvekjåhkå. Maŋemus sij
de luojttádin vuolus dan stuorra jávre, Loame
jávre gáddáj. Vijdabut nuortasbielev jávre gånnå
gåbddå bálges desik jåvsdin Sulisjielmmáj.
Ællim dal siján makkárik sierralágásj måhk
ke. Tsaggin teltav ja vádtsin ja gæhttjin. Goarri
jin duon dán oassásin majs lij viehka ållo. Ja ållo
oassása gånnå lájbbun. Gerda ja suv viellja åstij
ga vuonalájbev. Lájbev mij lij nav sieldes assá.
Sijá bálges sijddaj lij nav guhkak. Dan diet sij dal
etjin máhttám oasstet nav ålojt. Gerda de huo
mahij så dal lik juojddá vierttij oasstet gå dal
állis lij Vuonan. Dálvvetjåvlåv masi gárvvunit
tjavtjan, gidán ja dálven. Goarrij muhtem oassa
sin ja gæhtjjalij alek hullotjåvlåv majt de sån ås
tij. Guhka sase ja åvdålt tjábbudagá majn moad
da bájno. Ruoppsis, biedjis ja visská. Dagu gied
jega. Tjáppa tjåvllå lij dat. Sujna lij dat moadda
jage dat tjåvllå.
Luondo dárbo
Gerda ij mujttám sij dárbahin gåhttjådit biejvit
nav álu. Etjin gåjt de dárbaham rájdov ganugaht
tet. Gåttjådin idedis ja de iehkedis gå ganugin.
Etjin sij ga heva jugá. Dálvijt idediskáfav ja ij ie
nep åvdås gå ganugin ja loavdagijt tsieggijin. Gie
sijt jugestin binná tjátjev unna jågåtjijs ja ádja
gijs. Valla etjin sij dalloj ge dárbaham gåttjådit.
Vil uddnik sån ij dárbaha gåttjådit nav álu. Nav
lisj dávk divna vuorasulmutjij. Hárjjánam. Dál
la farra viehki næjtso gåttjådime nav álu. Vargga
sij degu skihpasa, valla javlli sij ælla skihpasa
gå ulmusj gatját manen sij nav álu viehki gåttjå
dime. Ietja sij diehtusa gåk lisj vijor.
Dålen dal ællim siján hivsikpáhppara jalik ietjá
páhppara majna såhtsot. Gávnnu má agev juo
ga majna såtso, duola degu ájve jali sebmula. Gå
ájggevarra bådij, de siján libdiga ma lidjin gå
dedum moatte gerdagin bomull-lájges. Gietjijda
goarodum tyddjabiehkke nav vaj manáj sággom
náloj sággat båvsåjda gihtta. Ja majt dal dat das
sta juska båvsåj sinna nálo. Etjin åvvå emadusjá.
Lidjin maŋen nágin libdiga. Ja gå varra luvvadij,
de målssot ja biedjalit dajt sierra vuossatjij. Ja
gå hiebaj, de dajt duolldádit, bassat ja gåjkkådit
idjasajen. Ij lim má dat sidji nágin vájvve, juska
jåhtemin.
Aktij rádij
Eva Stokke lij muhtem nissun, nágin Gråvijs
sára niejdda (1917–2011) ja gut lij Udtjá sámesij
das. Dålen sån oattjoj girjev náginis gut bargaj
muhtem dávvervuorkán Stocholman. Måhkke lij
gávnnat mij lij sieradus badjilaháj (várresámij) ja
vuovdegij (vuovddesámij) gaskan.
Gatjálvisá lidjin dagu dal náv:
Rádet gus duv ålmåj dujna, duola degu jus
boahttsujt vuobddet jali ietján? Mierret gus
duv ålmåj aktu vaj gatját gus dujsta? Bårri
gus ålmmå ja nissuna aktan?
Giesserájddo Gájsátjin. Rájddo le jåhtemin Buolle
moajves Bárkkáj. Åvdemusán Maria Bávvál aktan muh
tem gájtsajj. Maŋŋelin suv vádtsá suv ålmåj Erik ja ak
ta sunnuv mánájs boahttsu hárddo nanna. Giergga
min mij le tjanádum dan boahttsu hárdduj mij le
åvdån, danna le sunnuv unnemus mánná. Nissun
gårobielen tjáppis gáptijn ja soabbe giedan, le árvve
dahtte Gerda Bávvál Omma. Gåvvå: Johan Bávvál
1940-tállan goassa de.
Avta giese gå sån lij gietjalågenan jagák, de
vuolggin sij Vuodnaj, Sulisjielmmáj. Áhttjes, suv
viellja Erik, Frans Teilus ja Sigurd Stokke gu
di lijga Udtjas ja de Gerda iesj. Lidjin Ednavall
dan gånnå Darreædno ja Gárddevárjåhkå gålg
gåba aktij. Danna le stuorra duolbbis jalgga jåh
kå gátten.
Danna sij huomahin vuolgget Vuodnaj. Boahttsu
lidjin Gárddeváren. Etjin ulmutja dal dajt dárba
ham gehtjastallat juohkka biejve. Biejvijt tjuodt
jun da muhtem muohtadieblen. Ijájt luojttádin
vuollelij gånnå rásse ja guohtu gætjo ijáv. Gå
biejvve ihtá de vat muohttaga nali. Guokta biejve
gåjt dal sij nav årru danna váni gehtjak.