8 / 60
8
Sámis
15/2014
álbmogiid oainnuid. Jienastanvuoigatvuohta ieš
máilmmekonfereanssas gal almmage lea dušše stáhtain,
dasgo ON lea stáhtaid organisašuvdna.
Čovdosa mas oaivečoakkáma presideanta lea dálv
vi ja giđa ráđđádallan lahttostáhtaiguin ja man lea
oččodan guovttebealmieđáhussan vái čuolmmat čoav
dásit, lei hutkan Sámedikki riikkaidgaskasaš ovddas
teaddji. Buot guoktálasti ja vuosttaldeaddji stáhtat
mihte loahpa loahpas čovdosii, man vuođul oaive
čoakkáma presideanta ieš goit virggálaččat ja namas
jođiha válmmaštallamiid ja loahpadokumeantta šiehta
dallamiid. Ortnet goitge mielddisbuktá, ahte presi
deantta nammadan njeallje ráđđeaddi geavadis doib
met ráđđádallamiid ja šiehtadallamiid jođiheaddjin.
Dáinna lágiin leat álgoálbmogiid ovddasteaddjit miel-
de stivremin máilmmečoahkkima ráhkkanahttimiid ja
loahppacealkámuša hábmema. Vaikko vel masá buot
stáhtat guorrasedje dán ortnegii, de dovddahedje muh-
tin Afrihká ja Asia stáhtat liikká vuorjašuvvama ONa
čoahkkinortnega stáđisvuođa hárrái, go álgoálbmogat
leat beassan bajimus ráđđeaddidássái. Dattege lei dušše
Ruošša mii bázii vel okto vuostálastit loahpalaš mear-
rádusa. Ja dasgo oaivečoakkámis ii leat ovttage stáhtas
vetovuoigatvuohta nu mo Sihkarvuođaráđis, de sáh-
tii presideanta roahkka orrut guldalkeahttá Ruošša
vuostánággema.
Máilmmekonfereanssa ulbmil lea juogadit oainnuid
ja buoremus geavadiid álgoálbmogiid vuoigatvuođaid
ollašuhttimis ja ONa álgoálbmogiid vuoigatvuođaid
deklarašuvnna čuovvumis ja ovddideamis. Dat gal-
gá ávkin stáhtaide ja álgoálbmogiidda, nugo sámiide,
oahppat nuppiin ja hoksát ieža ortnegiid mo hoitát
árbevirolaš ealáhusaid ja industriijalaš sisabahkke-
miid gaskavuođaid, mo rábidit váikkuhangaskaomiid
kultuvrra ja giela seailluheapmái ja ovddideapmái, ja
oppalohkái mo dábuhit dásseárvvu álgoálbmogiidda
stuorátálbmogiiguin vuoigatvuođaid ja vejolašvuođaid
hárrái.
Čoahkkin ii šatta gal olles máilmmečoahkkimin, dego
Máilmmekonfereansa Nállevealaheami birra mii dollo-
juvvui 2001s Durbanis dahje Rio +20 mii dollojuvvui
mannan jagi. Baicca galgá dat leat ON oaivečoakkáma
alladási dievasčoahkkin, mii gohčoduvvo Máilmme-
konfereansan álgoálbmogiid birra. Danne lea konfe-
reansa oaivečoakkáma addin njuolggadusaid ja ášše
meanuid vuollásaš, maid stáhtat fas de dulkojit.
Máilmmeorganisašuvdna ii leat goassege ovdal doallan
ná alla dási čoahkkima, mii nammejahkii álgoálbmo-
giid vuoigatvuođaide gidde fuopmášumi. Danne leat
álgoálbmogiin stuorra vuordagat Máilmmekonferensii
sihke oassálastima ja bohtosiid dáfus.