Sámis 25

30 Sámis 25/2017 saji birra. Dat áidnalunddot Gramota-nammasaš vuorká čálihuvvui 2016s UNESCO máilmmimuittu listui. Go rádjá Norgga ja Ruošša gaskkas mearriduvvui 1826s, de gárte Njávdá- ma nuortalaččat norgga stáhtaborgárin, ja Báhčaveaji nuortalaččat gis šadde Ruošša riikka stáhtaborgárin. Eai dat nuortalaččat dalle oba dieh- tán ge, ahte sii leat gártán sierra riikkaid vullosažžan. Ii mannan guh- ká ge ovdalgo Njávdáma nuortalaččat garra dáruiduhttima bokte masse vuoigatvuođaideaset meahccebivdui, luossabivdui sihke jogas ja mearas, ja máddái boazodollui. Sii bággehalle guođđit iežaset eatnigiela. Nu masse sii kultuvra ja birgenlági. Riikarádji Ruošša ja Suoma gaskkas sirdojuvvui máŋgii ovddos maŋos 1920 rájes 1940-logu lohppii. Riikarájáid sirdimat háddjejedje nuortalaš sogaid ja bearrašiid golmma riikii. Maiddái otná beaivve, rádjá superfámuid gaskkas ludde nuortalaččaid vál- doeatnama guovtti oassái. Buot gillámušain beroškeahttá leat nuortalaččat nákcen seailluhit kultuvrra, oskku ja árbevieruid. Nuortalašgiella lea nan- osmuvvamin. Suoma bealde nuortalašgiella lea ealligiella. Dat oahpahuvvo skuvllas ja universitehtas. Ruošša bealde nuortalašgiella lea dađebahát jávka- min. Norgga bealde giella lea jo jávkan, muhto nuortalaččaid gaskkas lea na- na dáhttu giela fas ealáskahttit. JAGI 2016 NUORTALAŠ SÁPMELAŠ Soaitá lei nuortalaš álbmoga nanavuohta, mii geasuhii sveitsálaš girječálli Crotteta. Kaisa lei árbevieruid áššedovdi, liekkusis ja movttegis nisu, guhte beroštii earáin. Son lea ge iežas álbmoga buoremus ambassadevra. Dál leat ges earát, nuorat nuortalaččat, fievrrideamen dán árbbi ovddosguvlui. Ja- gi 2016 Suoma beale nuortalaš searvvit nammadedje Katja Gauriloff “Jagi 2016 Nuortalaš sápmelažžan”. Iežas bearašhistorjjá bokte Katja Gauriloff čájeha filmmastis iežas álbmo- ga erenoamáš luonddu, nanavuođa ja raššivuođa, leaikkastallama ja viiso- daga. Movtttáskan m áttaráhku čehppodagas , nuortalaš filbmadahkki lea duddjon erenoamáš filbmamuitalusa, mas geavahii ođđaáigásaš gaskkus- tanmetodaid. Katja Gauriloff filbmaduojis leat arkiivamateriálat, jietnabád- demat, animašuvnnat, govat maid Robert govvii ja priváhta filmmat, maid Crotteta eallinguoibmi Enrique Méndez filbmii. ANIMAŠUVDNA RETRO STIILLAS Boares dokumentára filmmat leat ovttastahtton animašuvnnain ja ođđa­ áigásaš fikšuvnna filbmenvugiiguin, main otná nuortalašsápmelaččat leat