Sámis 31

Sámis 31/2020 29 MII LEA MODALITEHTA? Modalitehtan gohčodit dan go giellageavaheaddji árv­ voštallá iešguđetlágan dáhpáhusaid ja diliid. Eará sá­ niiguin sáhttá dadjat ahte modalitehta lea go olmmoš almmuha guottuid dahje oaiviliid muhtun ášši bir­ ra, ovdamearkka dihte go cealkagis boahtá ovdan lea­ go juoidá bággu dahkat dahje leago muhtun dilli dahje dáhpáhus sihkkar dahje eahpesihkkar. Jus dadjá ahte Heaika lea meahcis , de dalle ii alm­ mut makkárge oaiviliid dan birra ahte muhtun gean namma lea Heaika, lea meahcis, atná dušše diehttelas­ san dan ahte son lea doppe. Cealkagii sáhttá lasihit modalitehta dihtolágan sániiguin. Dakkár sátni sáht­ tá leat ovdamearkka dihte soaitá , nugo dán cealkagis: Heaika soaitá leat meahcis . Dát cealkka ii leat šat neut­ rála dan doallevašvuođa ektui danne go das oaidná, dahje gullá, ahte ii leat áibbas sihkkar leago Heaika doppe. Soaitit -vearba almmuha dás eahpesihkkarvuođa ja várrugasvuođa. MÁŊGGALÁGAN MODALITEHTA Modalitehtas leat iešguđetlágan vuollekategoriijat, muhto dan lea dábálaš juohkit golmma váldojovkui. Vuosttaš váldojoavkkus leat cealkagat main lea hup­ mu dáhtu ja návccaid birra, nugo dát: Mun áiggun oas­ tit ođđa skohtera , Moai ean veadján loktet dien stuo­ ra geađggi . Dán joavkku gohčodit fágagillii dynámalaš modalitehtan. Nuppi joavkku cealkagat almmuhit daguid geatnegasvuođa ja lobálašvuođa; galgágo dahje lea­ go lohpi bargat juoidá. Ovdamearkan sáhttá namuhit dakkár cealkagiid go Máŋggas fertejit ruovttukantuvr­ ras bargat dáid koronaáiggiid ja Dii oažžubeahtet vuolgit mielde . Dákkár cealkagiid modalitehta gohčo­ dit deonttalaš modalitehtan. Goalmmát váldojoavkku modalitehta lea epis­ temalaš. Dát máksá ahte cealkagis boahtá ovdan árv­ voštallan das leago muhtun ášši sihkkar, eahpesihkkar dahje vejolaš. Epistemalaš modalitehta lea ovdameark­ ka dihte ovdalis namuhuvvon cealkagis Heaika soaitá leat meahcis .