Sámis / Sámen 30

Sámis 30/2019 63 sárnnediddje ja dan sivá diehti viehka dåbdos ulmutja. Ællim val da beri sárnnediddje. Sij sjaddin degu åvddågiehtje daj sámij lunna gudi sijá sijdabájkijn årrun. Muhtem sáme lidjin juokkir lágásj noajde ja muhtem sáme máhttin skihpudagájt buoredit. Imáj galla man ålov sij diehtin luondo birra ja dálkassjattoj birra. MUHTEMA LIDJIN SNIVVA låhkåm lágav boatsojsujtto birra. Galggá dat dålen årrum akta dakkár Jåhkåmåhken, Svierigin. Gå sån bådij vádtse muhtem giese ællosámij sijddaj, de nissuna álggin sjuddit: “Dála boahtá Æmmbo, láhká iesj!” VUOLEMUSÁN LIDJIN HÆJOS merrasáme, gejt suohkan muhttijn vierttij viehkedit gå sjaddin biebmodagi jali biktasahtá. Ja ållu vuolemusán hierárkijan lidjin sáme gudi etjin deste máhte sámastit ja liddjin láddáduvvam. Maŋemus sij etjin desste soaptso sáme sebrudagán ja dan diehti sij de jåhtin gåsi de, ja nav de sij gáhtun ja vadjáluvvin sámij lunna. MERRASÁMIJ SEBRUDAGÁN MAHTTIN årrot dåbdos ulmusj jus sån lij hievsmánne, jus sujna lidjin stuorra vantsa duola degu jákta, fæmburik, nieljek ja jus sujna silldánuohte ja ihkap sån iesj lij nuottoajvve. Nuottoajvve lij dat mij “loaddij” jus lidjin sildá ja gånnå. Jus lidjin sildá, de sån tjuorvoj nuohtev suohppot ja gåggu. Sån lij dajna vuogijn oajvve ja dat la dal árvvedahtte. IEHTJÁDA AJ MÁHTTIN årrot dåbdos ulmutja. Nissuna aj, duola degu tsaggeieddne mij mánáv duostoj ja náhppij gå nágin galgaj mánnit. Tsaggeiedne lidjin vuorassiek nissuna gudi máhttin ålov ja moaddásij hekkav li bierggim jus nissuna guoktánibme sjattaj váttes. UDNÁSJ SÁMIJ GASKAN la ållo ietjájduvvam. Giella ja gáppte libá sjaddam státusmærkkan. Ælla hierárkija nåhkåm. Da merka ma dahki muhtemijt degu bajebun ja vas muhtemijt degu vuolebun, da li ietjájduvvam. Uddni le gatjálvis jus la allaskåvlåjt tjadádam, jus dujna buorre barggosadje ja jus buorre bálggá. Buorre jus la Sámedikke ájras jali jus dujna le juokkir barggo rijkkasajs sáme sebrudagán. DÁDDJADIT AHTE HIERÁRKIJA gávnnuji ja gåktus da vuojnnuji, dat le akta. Nubbe le ållusij lunna duot vuojnno ahte sij dakkár dilijt e lágeda. Sijáj lunna li divna sáme riekta sáme juska vil e máhte sámástit jali juska vil sij sámásti nav nievret ÅLLUSIJ LUNNA LE náv masi mij divna sáme máhttep guorrasit: Mij divna sáme bierrip nanodit nubbe nuppijt ahte mij lip riekta sáme divna vehka. NAV GÅK ÆDDNÁM, Elin Rimpi Urheim, ájgenis le javllam: MIJ EP MÁHTE hiejttet sábmen årromis, dajna gå ep la álggám. Mij lip riegádam sábmen ja aktak ulmusj ij máhte ietjas riegádimev divvot.