Sámis / Sámen 30

Sámis 30/2019 19 Lean lohkan man nu boares čállosis, man in šat gávnna inge muitte gii dan lei čállán, muhto das gohčoduvvojit unna sieiddit dahje sieidelágan figuvrrat sieiddán. Dološ olbmuin lávejedje dat leat lávus dahje goađis lihkko-amulehttan. Go ii juohke bearaš dárbbašan goavdása (govadas dahje noaide-rumbu), sáhtii leat doarvái unna minia­ tyra-sieiddiin mii muittuhii daid sieiddiid mat ledje luonddus jogo geađge- dahje muorravuolanas-hámis. Dat praksis navdojuvvo leat duogáš dasa go sámimánát álo leat ohcan ja vurken geđgiid main lea juoidá erenoamáš hápmi, ivdni dahje mii nu eará mii geasuha ja dahká geađggi erenoamážin. Gilážis, ja goittotge siiddas, han lei dološáiggiid okta viissis olmmoš gii máhtii eanet go earát. Dat sáhtii leat gieddegeašgálgu dahje -áhkku, gii ii láven goavdása geava­ hit, muhto geas lei olu máhttu – sihke dan suorggis mii otne čatnasivččii luonddu­ diehtagiidda ja dasa lassin maiddá olbmuid silolaš beliide, nappo psykologalaš fieh­ tu. Noaidi lei vel fámolebbo, ja son máhtii ja hálddašii stuorát registera buot dáid máhtuin. Sus lea dasa lassin goavddis man vehkiin sáhtii oažžut lassi dieđuid nup­ piid máilmmiin ge. Gievramus noaidi lei girdi-noaidi, gii sáhtii johtit beroskeahttá áiggiin ja báikkiin. Son sáhtii vaikko fitnat eará sajis viežžamin dieđuid go lei čákŋan nuppi máilbmái – dahje nuppi áibmui. Nie de sáhttá biillamátki báikkkiide gos ovdal ii leat fitnan bidjat johtui olles jurd­ daráiddu, ii dušše báikenamaid ja daid duogáža hárrái, muhto oppalohkái sámi ovddešáiggiid árvvuid ja máilbmeoainnu birra. Ja sieiddálažžii dieđusge erenoamáš hávski Sieidavuonain, go muittaša visot muitalusaid maid lea gullan iežas olbmuid ja eará oahppásiid birra geat doppe leamaš guollebarggus.