Sámis 27-28

46 Sámis 27–28/2018 ”Ollu dološ sámi báikenamat dáruiduvve kolonisttaid veagas. Ođđa áiggis mii ”unna duonat” de jorgalat fas dárogielat, ruoŧagielat dahje suomagielat namaid sáme­ gillii. Nu gávnnat ollu ártegis namaid miehta Sámi”. Nie mun loahpahin čállosa ”Báikenamat muitalit” mii ilmmai suoidnemánus 2017, Sámis nummir 25. Dien artihkkala čállen go Luobbal Sámmol Sámmolis ilmmai dalle girji Davvisámi báikenamat. Dán vuoru fuomá­ šahtán muhtin báikenamaid mat gieskat leat ihtán geaidnogalbbaide. Vuosttamužžan áiggun rábmot geaidnoeiseváldi go od­ ne dovdagoađát ahte don leat johtimin Sámis, go jođát biillain. Mun lean 1975 rájis lohkameahttun gerd­ diid johtán Tromssa ja Sis-Finnmárkku gaskka. Álgo jagiid gal ii oidnon oktage sámi báikenamma. Maŋe­ muš moadde jagi, de gal báitigohte sámi báikenamat. Dás maiddái rápmi ee. Omasvuona suohkanii, go leat rahčan dainna ahte fuomášahttit gielda lea Sámis. Signaldalen De iđii viimmat geaidnogalba mii gal fuomášahttá mátkkálažžii ahte dárogielat Signaldalen namma lea vuolgán sámegielas. Mii sámegielhállit fuobmát ahte dárogielnama leat ráhkadan sámegielnama jietnadaga mielde. Čiekŋal ja čieŋal jietnadat lea oalle lahka dáro­ giela signal jietnadaga. Nu šattai namman Signaldalen, ja leamaš dakkár geaidnogalba das máŋgalogi jagi, goit John T. Solbakk Báikenamat muitalit nu guhká go mun lean dákko bokte johtán. Ii dieđusge leat leamaš makkárge ”signálain” sáhka, ahte vákkis dah­ je dien leagis livčče leamaš erenoamáš signálat mat adde dasa nama. Go vuos dárogielat namma lea sajáiduvvan, de eai dan sáhttán guođđit go dasa galge bidjat golmma­ gielat geaidnogalbba. Sámi jietnadagaid olis leat šaddan ollu somás ja ártegis báikenamat Sámis, go dárogielahállit galge mearri­ dit báikenama. Lean lohken muhtin turistagihppagis báikki birra mii eŋgelasgillii lei ožžon nama Homeair . Jos leat johtán Álttás, de árvidat ahte Jiepmaluokta lea dárogielat Hjemmeluft bokte ožžon erenoamáš nama eŋgelasgillii. Báiki Jiepmaluokta Álttás lea erenoamáš go doppe leat gávdnan báktečullosiid maid dan áiggi báikki ássit leat čuollan bávttiide badjel 7000 jagi ov­ dal min. Dál gal oidno eŋgelasgielat neahttasiidduin báikki namma Hjemmeluft. Dárogielat Hjemmeluft lea sajáiduvvan, de dat gal báitá galbbain. Doaivumis farg­ ga maiddái Jiepmaluokta. Lullefjellet Ain Omasvuona suohkanis, johtán meattá Ivgubađa (geaidnogalba čájeha Skibotn) ja nuorttas suomarájá guvlui. Lean Ivguvuovddis, ovdal go E6 lokte mátkká­ lačča bávtti guora leagi bajit dássái. Bisánin viimmat geaidnogalbba lusa, man mearkkašumi ja boahtima lean imaštallan. Árvidan gal lean mas namma sáhtášii leat vuolgán, ja ain eambbo imaštallan nama. Maŋit oassi