Sámis 27-28

Sámis 27–28/2018 25 ga lahkosis. Stuorámus mearkkašupmi lei dattetge das, ahte sus ledje 13 máná, geain olles njealje bártni šadde dehálaš Sámi áššedovdin: Eanodaga leansmánnin, Aná­ ra girkohearrán, etnologan ja giellaprofessorin. Sámiide guoskevaš dutkama olis dehálamos mánát Lau­ ri Arvid Itkonenis leigga Toivo Immanuel (1891–1968) gii máŋgalogi jagi dutkkai earenoamážit nuortasáme­ gielaid ja sámiid kultuvrra ja historjjá, ja unnavielja Erk­ ki (1913–1992) gii barggai Helssegis suoma-ugralaš gielaid professorin ja vel bajit dásis nu gohčoduvvon akademihkarin. Boarrásut sudnos čokkii hui stuor­ ra nuortasámegielaid sátnegirjji ja nuorat ges sullasaš čoakkáldaga anárašgiela sániin – stuorát sátnegirjjit eai dan rájes leat ráhkaduvvon. Erkki Itkonena sátne­ girjji čállinvuohki leamaš vuođđun dálá anárašgiela čállinvuohkái, ja son lei maiddái njunnošis ovddeš Suo­ ma beale davvisámegiela čállinvuogi ráhkadettiin ja gea­ vahettiin, earret eará Sabmelaš -bláđi doaimmaheaddjin. Maiddái vieljašguoktá Toivo Immanuela ja Erkki bárt­ nit šattaiga mearkkašahtti gielladutkin, vaikko leabage bargan eanáš eará gielaid dutkin. Suoma beale sámegielaid dutkama váldovuođđun lea ain dihto láhkai aiddo dat bargu, maid Itkonena dieđasohka lea bargan, muhto dán čállosis in áiggo geardduhit vi­ sot dan maid dan birra lea čállojuvvon. Háliidan baic­ ce muitalit, ahte sii eai šaddan ná dehálaš sámedutkama resursajoavkun čabu čielga buorredáhtolašvuođas eai­ ge várra gudni dihte ge. Álgosivva dása lei oainnat dat, ahte geafeslágan báhppa Lauri Arvid Itkonen háliidii 1890-logus sihkkarastit stuorra bearrašis buoret birgen­ lági ja hutkkai koanstta mainna dan sáhtii dahkat: Son lei gullan, ahte Sámis dárbbašit báhpaid ja doppe sáhttá oažžut buori virggi jus máhttá sámegiela. Itkonen illá olusge diđii dahje beroštii sámegielas álggu rájes, muhto go olbmos lea bearaš, de lea bággu birget: Son diŋgui alccesis moadde girjji sámegiela birra, logai daid ja finadii dasto Helssega universitehtas eksáme­ nis, man maŋŋá sus lei duođaštuvvon sámegiela máht­ tu – sihkkarit oalle teorehtalaš gal – ja fargga das maŋŋá son de oaččuige báhpavirggi Anáris ja vulggii dohko amas álbmoga lusa. Dasto go son 15 jagi maŋŋelis fár­ rii doppe eret, sus lei ain stuorát mánnáčora geat ledje bajáššaddan Sámis ja oahpásmuvvan álbmogii ja gillii Knut Bergsland, Israel Ruong ja Erkki Itkonen.