Sámis 25

Sámis 25/2017 7 giela bokte, lea buot divraseamos diehtu, ja dat mearri- da min álbmoga boahtte áiggi. Mis sámiin lea vuoigatvuohta doalahit iežamet vie- ruid ja árvvuid, mat bisuhuvvojit jura giela bokte. Giel- la gođđá olbmuid oktii geográfalaš rájiid rastá ja áiggi rájiid rastá. Giella lea dan dihte okta servodaga buot dárbbašlaččamus vuođđogeđggiin. Ieš namma Sápmi ja namahusat sámi ja sápmelaš leat buot sámegielain ja sámi suopmaniin oktasaččat. Nu leat sámegielas ald- dis vuorkkás buot deaŧalaččamus duođaštusat ahte sá- mit leat vásihan iežaset ja atnán iežaset oktan álbmogin áiggiid čađa. Sámegiela oahppama vuođđofápmu leat ruovttut ja ja váhnemat Jos ruovttut heitet giela geavaheamis, de leat agibeai- vái vuoittahallan. Ollugat orrot jáhkkimin ahte skuvla ja ovdaskuvla (mánáidgárdi) sáhttá buhttet dan maid sii ieža eai bargga ruovttus. Dakko bokte sii dájuhit iežaset. Mun cealkkán giitosiiddán váhnemiidda geat oahpahit mánáidasaset sámegiela – ja seammás dávjá ieža oahpa- hallet sámegiela. Giella ovdána buoremusat geavahusa bokte eallima buot dilálašvuođain: ruovttus, duhkorattadettiin, barg- guin, hálddahusas, dutkamis, oahpaheamis ja politih­ kalaš bargguin. Geavahus lea duođai áidna duohta giel­ ladikšun. Ja áibbas dárbbašlaš lea ahte gávdnojit arenat gos unnitlogugielat besset duođas doaibmat gulahallan- giellan. Dulkon ja jorgaleapmi ii leat doarvái. Sámegielat leat dollojuvvon servodatovdáneami olg- gobealde guhkes áiggiid, jura dáid áiggiid go olu ođđa bargoreaiddut, teknihkat, ávdnasat, fenomenat ja jurd­ dašanvuogit leat hutkojuvvon. Eanemus vejolaš eallima iešguđet suorggit fertejit doaimmahuvvot sámegillii al- bma duođas – ii fal dušše dulkojumi bokte sámegillii. Duššefal dulkon ja jorgaleapmi duddjo guhki vuollai giela duššama. Buot gielat leat ovttadássásaččat dan ek- tui ahte dain lea vejolašvuohta nákcet ovdanbuktit vaik- ko maid man olmmoš sáhttá jurddašit. Jos giella ii dikšojuvvo, de guovttegielalašvuohta dudd- jo ahte olbmot jurddašit eanetlogugillii ja de jorgalit sá- megillii. Sámegiella sáhttá šaddat ”kopiijagiellan” sánis sátnái. Dat boahtá fas duddjot ahte gulahallan nuppii-