Table of Contents Table of Contents
Previous Page  77 / 80 Next Page
Information
Show Menu
Previous Page 77 / 80 Next Page
Page Background

Sámis

22/2016

77

Guovdageidnui gullevaš). Leago sámeáššiid ráđđeaddi

stáhtaráđis dálá dilis mihkkege ávkkiid, dan in dáid-

de dál šat nákcet árvvoštallat jus dal mat galggašin

geahččalit.

NUBBI LINNJÁ – IEŠMEARRIDANJURDDA

GUOVDDÁŠÁŠŠIN

Álbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta lea prinsihppa,

mas leat guhkes ruohttasat Eurohpá árbevieruin, muh-

to dattetge eai leat nu oidnosis. Daid sáhttá guorrat git-

ta feudalismma áigái goas leanahearráin ledje iežaset

eanaguovllut maid gohčodedje domenan ja goas hear-

ráid vasállain ledje iežaset eanaguovllut. Stáhtat ihti-

gohte Eurohpás 1200-logu rájes ja váldogáibádussan

guđesge lei oažžut vuollásis ráddjejuvvon territoriaid.

Ja go našuvdnadoaba čadnojuvvui álbmotčerdii, de das

vulggii našunálastáhtateoriija, ahte okta álbmotčearda

galggai čohkkejuvvot ovtta ja seamma stáhtii, našu­

nálastáhtii.

Seahtoáirrasgoddi lea mihtilmas mearka

korporatiiva

stáhtii

, man stivrenvuogádat huksejuvvo politihkalaš

orgánaiguin maidda organisašuvnnat, fidnojoavkkut ja

ealáhusat nammadedje áirasiid dan sadjái go válggaid

lágidit dábálaš jienastanvuoigatvuođa vuođul.

Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargguid áigge gullen

mun maid dan viđa lahtu jovkui (Teigmo Eira, Jern­

sletten, Jåma, Sara ja Urheim), geat evttohedje sámi

guovddášorgána válggaid dáhpáhuvvat njuolggoválg­

gaid bokte guđege válgabires. Mii eat mangeláhkai

miehtan lágidit válggaid eahpenjuolggoálgan. (NAČ

siidu 36). Eará sániiguin daddjon de manaimet

garra­

sit vuostá ásahit korporatiiva vuogádaga

, ja mu sáh-

kavuorru 1969:s sisttisdoalai – jos ieš galggan dadjat

dan dán láhkai – olu várrehusaid nugo siiddus 16 dead-

diluvvon gihppagis "Konsultativ statsråd for samesaker"

("Sámeáššiiid ráđđeaddi stáhtaráđđi")

Sátni iešmearrideapmi našunála joavkkuid okta­

vuođas čuojiha sierra láhkai. Olbmo jurdagii ihtet

dakkár govat go sierra eanaguovllut, sierra stáhtaid

organiseren, soađit, maid dát lea dagahan ja buot

eará maid historjá muitala.

Mun lean jurddašan

eará láhkai

.

IEŠMEARRIDEAPMI ČADNOJUVVON

STÁHTAVUOĐĐUDUSSII

Eurohpálaš politihkka duddjo suverena stáhta, mii

mearkkaša ahte stáhta álbmogis lea alddis mearridan­

váldi iežaset stáhtas daid orgánaid bokte, mat vuođđo­

lágas dahje konstitušuvnnas leat mearriduvvon. Dát

prinsihppa dat lea vuođđun demokratiijii, mii bohcii­

dišgođii Oarje-Eurohpás ja Davvi-Amerihkás: Das dat

lea iešmearrideapmi geas lea váldi stivret iežas territo-

ria siskkabealde. Leago dal dát iešmearrideapmi dikta­

tovrra vai demokratiija hámis, dat lea fas eará ášši.

Gažaldaga sámi iešmearrideami hárrái leat muhtumat

– maiddái sámi politihkkárat – muhtumiin geahčastan

sámi stáhta vuođđudeapmin.

Dán mun anán govvan dasa man garrasit iešmearridan­

jurdda lea čadnojuvovn territoriaide.

Ájluovttas, vuosttas sámediggeválga.

Govas Adele Nystø Ráhka ja Ronald Urheim.