72 / 80
72
Sámis
22/2016
1959 rádjai ledje NBR:a jođiheaddjit oarjelsámit, ja
Dundarvuomi lihkuhisvuohta guoskkai njuolga máŋg
ga stivralahttui dien áigodagas. Nils Olav Kappfjell, gii
šattai jođiheaddjin maŋŋá go John Johnsens jámii 1959,
massii áhčis Dundarvuomi lihkuhisvuođas.
Davvi-Trøndelága Sámesearvvi (Nord-Trøndelag Same-
lag) bargu álgojuvvui fas 1954 rájes. Mielde stivrra lei
dan jagi rájes earret eará Aksel Toven, gii beasai heakkas
lihkuhisvuođas 1948, muhto massii eamidis. Ella Holm
Bull, giela ja skuvlla ovdavázzi, válljejuvvui vuosttas
Sámediggái 1989. Son massii áhčis, čeazis, ednos, siesás,
muoŧás, mágas ja imis Dundarvuomis.
Politihkalaš doaimmain leat guhkes árgevierut mád
delis Sámis. Árrat 1730-logus bággejuvvojedje sámit
Voengel-Njaarken váriin oahppat kirsttalašvuođa buo-
rebut. Sii vuosttaldedje akšuvnnain. Dán čálii Tråanten/Troandima bisma áššis 1734:
(…) Muhto go juo gáiggasis olbmuid leat Brøndøe
báhpat gevren oahppat eambbo, de leat sii nannosit
mearridan ahte eai goassege boađe Wadsaas girkui -
eaige (…) leat dan áiggi rájes fitnan doppe. (….)
«Gáiggasis olbmot» vásttostedje siviila jeaguhisvuo
đain ja boikohtain 1700-logus juo. Sii biehttaledje
boahtimis Vassås girkui. Dalle go bisma dán čálii, eai
lean velge heaitán akšuvnnaineaset, ja máŋgga dáfus
sáhttá lohkat dáistaleami ain bistimin.
Jorgalan: Magne Ove Varsi
Dađistaga ealáskii organisašuvdnabargu fas, ja ovda-
mearkka dihtii 1933 vuođđudedje sii geat ledje rávás-
muvvan maŋŋá 1917, sámesearvvi Luvlie Njaarkii ja
Åarjel Njaarkii. Dat bovttii maiddái 1917 vetáranaid
beroštumi. Davvitrøndalaš sámesearvvi 1939 manu
čoahkkinbeavdegirji lea ain áimmuin.
Soađi geažil gaskkalduvai politihkalaš bargu. Máŋggas
sis geat áŋgirušše sámepolitihkain ovdal 1917 ja soađi
rádjai, dahje sin mánát ja bearrašat, ledje mielde soahta-
min 1940 dahje serve vuosttaldusbargguide soađi áigge.
Maŋŋá soađi, Maajehjaevrie-čoakkálmasas, válljejuvvui
bargonammagoddi, mii galggai válmmaštallat sámi riik
kačoahkkima Tråantii/Troandimii čakčat 1947. Bargo
nammagottis ledje mielde Lars Danielsen, Anna Dærga,
Johan Johnsen, Lars Stinnerbom, Oskar Jåma, Thomas
Renberg d.n. ja Nordlándda sámefáldi Peder Hagen.
Dát buvttii NBR:a vuođđudeami 1948.
MAŊŊÁ 1948
1948 ollii nappo sámi organisašuvdnabargu vuosttain
bajimus muddui, ja dat jahki šattai maid surgadin olles
oarjelsámi oktasašgoddái.
Maŋŋá ovdamearkka dihtii Nordtrøndsk samelag
(Davvitrøndalašsámesearvvi) eai leat bájuhusat 1947
ja 1954 gaskkas mat muitalivčče juoidá searvvi barg
gus. Davvi Trøndelága sámefálddi šiehtadallanbeavde
girjjis iige leat bájuhus Luvlie Njaarke čoahkkimiin ja-
giin 1948 ja 1949. Dát muitala man sakka Dunndar-
vuomi lihkuhisvuohta čuozai. Surgadis lihkuhisvuohta
losidahtii, muhto ii orustahttán guhká.