68 / 80
68
Sámis
22/2016
GURGGÁSTAGAT 1917:I
Máŋggas geat sorbmanedje 1948:s ledjepolitihkalaš
barggu veteránat, geat suitededjeovddos 1917-riikka
čoahkkimii. Sii ledje leamaš riikkačoahkkimis, ja máŋg
gas ledje leamaš barggu guovddážis maŋŋá 1917. Nup
pit geat dušše, ledje boahtán politihkalaš bargui maŋŋá
1917, ja galge guoddit árbbi maŋŋá soađi áigái.
Riikkačoahkkima 1917 áššelisttus ledje oaiveáššin boa
zoguohtunášši, láhkagažaldagat, skuvlaášši ja organisa
šuvdnagažaldagat. Dát áššit leat ain ilá áigeguovdilat
100 jagi maŋŋá. Olbmot ain dáistalit vuoigatvuođaid,
skuvlla, giela ja boazodoalu boahtteáiggi ovddas.
Searvi mii vuođđuduvvui Romssa gávpogis 1948 lei
nappo NBR (Norgga Bozosápmelaččaid Riikasearvi).
Álgga organisašuvnna vuođđudeapmái dahkkojuv
vui oarjelsámi guovllus. Doppe lei searvebarggus guh-
kes historjá. Gažaldat sámi eatnanovttastusas lei leamaš
politihkalaš oaiveáššin ovdal 1917 áiggi rájes. Lapper-
nas Centralförbund (Sámiid Guovddášlihtu) ledje Elsa
Laula Renberg ja earát vuođđudan Stockholmmas juo
1904. Čuovvovaš jagiin vuođđuduvvojedje sámi báik
kálaš searvvit ovdamearkka dihtii Västerbottenii, Hel
gelándii, ja Davvi-Trøndelágii ja Mátta-Trøndelágii. Po
litihkalaš birrasat davvin ja máddin dolle oktavuođaid
gaskaneaset. Riikkačoahkkimat dollojuvvojedje 1917
Tråantes/Troandimis ja 1918 Staares, muhto easkka
1948 lihkostuvve oažžut áigái bistevaš eatnanovttastusa
dáža bealde.
Håkon Hermanstrand
Dundarvuomi
lihkuhis
vuohta
ja oarjelsámi
politihkalaš bargu
Geassemánu loahpas 1948 vuođđuduvvui Norgga Boazo
sápmelaččaid Riikasearvi Romssa gávpogis, ja máŋga oarjelsámi
oassálaste. Badjel 20 sámi Helgelánddas ja Davvi-Trøndelágas
ledje skihppon láigohit busse davás.
Ruoktot jođedettiin, suoidnemánu 5. 1948 diibmu 13.15,
beđđui deahkka ja busse skirvanii badjel geainnu ja Ruovada-
johkii. 16 olbmo dušše. Sorbmi lea losidahttán oarjelsámi servo-
daga. Dáhton ja báiki njuorrasahttá ain dovdduid. Sin searvvis
geat sormanedje, ledje njunušolbmot ja árjjálaš searvebargit.